Espainiako literaturari buruzko testuliburuetan ez dago emakume idazle bati buruzko aipamenik XVI. mendera arte, Santa Teresa Jesusena iritsi arte, alegia. Haren omenez ospatzen da Emakume Idazleen Eguna urriaren 15etik hurbilen geratzen den astelehenean. Gure apunteetan ez dago emakume idazleen izenik, baina ez izan ez zirelako, testuliburuetan sartu ez dituztelako baizik. Horra hor ikusezintasunaren eta genero-arrakalaren beste adibide bat.
Historian zehar emakumeek idazteko izan dituzten oztopoak gehitu behar zaizkio horri. Haien lanak “garrantzi txikikotzat” jotzen ziren, emakumeek idatziak izate hutsagatik. Emakume askok izengoiti maskulino batekin, senarraren izenarekin edo modu anonimoan sinatu behar izan zituzten beren lanak, gutxietsi ez zitzaten edo argitaletxeetan ezezkoa eman ez ziezaieten.
Hori egin behar izan zuen Cecilia Böhl de Faber y Larreak (1796-1877), zeinak Fernán Caballero ezizena erabili baitzuen emakume-izenarekin argitaratzea zaila zen une batean. Fernán Caballero gisa argitaratu zituen bere lehen eleberriak, eta Espainiako narratiba modernoaren aitzindari izatera iritsi zen.
Beste batzuetan, emakume idazleek sozialki epai ez zitzaten erabili zuten izengoitia, ez baitzuten zegokien “rola” betetzen; izan ere, haien zeregina ez zen idaztea, etxean geratzea eta seme-alabak edukitzea baizik. Literatura emakumeen kontua izango ez balitz bezala! Rosalía de Castro poetari (1837-1885) luma utzi, eta senarraren galtzerdiak saretu behar zituela esaten zioten.
Gailur Ekaiztsuak eleberri ezaguna Ellis Belle izengoitiarekin sinatuta argitaratu zuen Emily Brontëk (1818-1848). Amandine Dupin nobelagileak (1804-1876), Frantziako idazle erromantiko aipagarrienetako batek, George Sand izenarekin sinatzen zuen. Gabriel Luna edo Perico el de los Palotes izengoitiak erabili zituen, besteak beste, Carmen de Burgos y Seguí idazle eta kazetariak (1867-1932).
Baina ez dugu denboran hain atzera egin behar adibide bila. J.K. Rowling idazleak (1965-), Harry Potterren sortzaileak, J.K siglak erabiltzea erabaki zuen, ez aipatzeko bere emakume-izena: Joanne; horixe gomendatu zioten izan zituen lehen editoreek. Zergatik? Pentsatzen zutelako Harry Potter gizonezkoentzako liburu bat zela eta irakurleek aurreiritziak izan zitzaketela emakume batek idatzitako horrelako saga bat irakurtzeko.
María Lejárraga idazle eta antzerkigilearen (1874-1974) zenbait lan, hala nola Canción de cuna ezaguna, bere lantzat aurkeztu zituen haren senarrak. Senarra hiltzean, Lejárragak bere lana aldarrikatu zuen Gregorio y yo autobiografian. Ez zen kasu bakana izan. Badira beste batzuk ere, Sidonie-Gabrielle Colette (1873-1954) frantsesarena, adibidez. Senarrak egiletza faltsutu zuen Claudine izeneko eleberri-sagan. Emakumeek lan egiten zuten, eta gizonek jasotzen zituzten kritikaren laudorioak.
Literatura-kritika batek ez zuen sinesten Frankenstein emakume batek idatzi zuela. Best-seller horren lehen argitalpenak ez zeraman izenik, eta egileak, Mary Shelleyk (1797-1851), bere izena ezagutzera ematea erabaki zuen bigarren edizioan; erabaki horrek nahasmena sortu zuen literaturaren munduan, eta haren senarrak idatzia zela esaten jarraitu zuten. Antzeko zerbait gertatu zen Adam Bede eleberriarekin ere: hasieran, goraipatu egin zuten, baina gero, George Eliot egiaz Mary Ann Evans (1819-1880) zela jakin zenean, kritika negatiboak jaso zituen.
Beren lanak sinatzeko izengoitiak erabili zituzten emakumeek ondoren adierazi izan zuten gizonezko gisa sinatuta askeago sentitzen zirela, aurreiritzirik gabe eta gizonen baldintza berdinetan irakurtzen zituztelako.
“Ausartuko nintzateke esatera hainbeste lan sinatu gabe argitaratu dituen Anonimo emakume bat zela kasu askotan”, esan zuen Virginia Woolfek A Room of One's Own liburuan. Eta ez zebilen oker. Orain dinamika hori eteteko aukera dugu, aipatzen ez dena ez baita existitzen. Ez ditzagun ahanzturan utzi emakume idazleak.